Terwijl je de hond uit laat werk je je mail bij en voor je aan het ontbijt zit, heb je al een paar keer een knoop in je buik gehad. Elk moment wat je, in jouw ogen, onbenut laat of niet efficiënt inricht, is niet productief. Tot rust komen en niets doen vind je moeilijk. Je hebt vage klachten, bent vaak moe en/of je hebt het gevoel dat het anders kan, maar je weet niet hoe. Je hebt al vanalles geprobeerd, maar niks lukt (althans, dat vind je zelf) en het voelt alsof er iets mis met je is. Herkenbaar?
Stress is een killer
Stress is een sluipschutter en uit zich bij iedereen anders. Misschien herken jij jezelf niet in bovenstaand verhaal, maar loop je wel al lang rond met vage klachten zoals een opgeblazen buik of een cyclus die niet helemaal lekker loopt. Of heb je een continu gevoel van tijdnood. In ons huidige leven leggen we de lat hoog en streven we naar een perfect leven. Deze hoge verwachting kan een enorme druk geven waardoor de boog continu gespannen is en ons stressniveau een alarmerend hoog niveau bereikt. Het zorgelijke is, is dat we het niet altijd herkennen omdat we zijn gaan geloven dat sommige fysieke signalen erbij horen. We zijn vergeten hoe het voelt om ons goed te voelen.
Herken stress om het te verminderen
Om stress tegen te gaan, is het goed om te weten wat de oorsprong is. Ligt het bij de werkdruk of zijn er spanningen in je privé leven. Of is het meer onherkenbaar en ligt de oorsprong in onverwerkte emoties? Het kan ook zijn dat je lichaam veel stress ervaart omdat je het niet geeft wat het nodig heeft: gezonde voeding, voldoende rust en slaap, oprechte aandacht en liefde.
De drie zorgsystemen en het brein
We lazen het principe van de drie zorgsystemen bij Wouter de Jong, auteur van Mindgym. De Jong legt uit dat het brein verdeeld is in drie systemen: het gevaarsysteem, het jaagsysteem en het zorgsysteem. De eerste twee systemen zijn instinctief en komen voort uit een ouder deel van het brein dan het derde. In dat oude brein zitten je oerdriften, gericht op het overleven en de omgeving. Het gevaarsysteem richt zich op zelfbescherming en leeft op adrenaline; daarmee schrik je van een roofdier of - anno 2024 - een ellenlange to do list die nooit af komt. Met het jaagsysteem ben je voortdurend op zoek naar een beloning: een insta like, emo eten of een impuls aankoop - dit is je systeem die snakt naar endorfine. Het jongste zorgsysteem zorgt dat je schrikreacties los kunt laten om weer tot rust te komen. Het zorgsysteem is verbonden aan het hormoon oxytocine.
Stress, het hart, hormonen en pitta dosha
Volgens de Chinese voedingsleer leidt stress naar hitte in het hart waardoor de conditie van het hart geraakt wordt. Fysieke en mentale signalen zijn kortademigheid, slaapproblemen en innerlijke onrust. Droge hartsappen, oftewel een tekort aan substantie, veroorzaken ook haaruitval en osteoporose. Wanneer de hartenergie verzwakt is, praat men zeer langzaam of wil men zich liever helemaal niet uitspreken. Bij een tekort aan hartsappen spreekt iemand razendsnel, erg veel en soms verward. Stress verhoogt vata en pitta dosha waardoor al de lichaamsfuncties in onbalans komen. Wanneer je veel stress ervaart en continu in een overlevingsstand leeft, raken ook je hormonen uit balans. Wanneer je lichaam namelijk meer in het jaag- en gevaarsysteem is, schakelt het lichaamssystemen die niet direct nodig zijn om te overleven uit. Onder andere de spijsvertering en het vrouwelijk voortplantingsstelsel krijgen minder voedingsstoffen.
Hoe verminder je nou stress?
1. Train je aandacht. Oftewel ga leven met intentie. Journaling is een methode om focus te krijgen op welke intenties belangrijk zijn voor jou.
2. Van multi- naar singletasking. Probeer handelingen niet meer te combineren, maar alleen uit te voeren. Dus fietsen wordt alleen fietsen en niet bellen. Of de hond uit laten wordt de hond uitlaten en niet instagrammen. Ook kun je aan dit single tasking de intentie van vertraging toevoegen. Bijvoorbeeld langzamer fietsen en meer om je heen kijken zodat je hartslag kan vertragen. Mediteren op de fiets zeg maar.
3. Ga voor kleine adempauzes en experimenteer met meditatie. Adempauzes geven verse zuurstof aan je hersenen en helpen spanning los te laten. Een gezonde ademhaling verbetert je gezondheid met sprongen. Zet een wekker op je telefoon als reminder om een paar keer diep in en uit te ademen. Gebruik een essentiële olie spray als hulpmiddel. Kies de Energizing voor meer energie en de Be Love voor meer (zelf)liefde.
4. Ga bewust eten en maak kennis met Ayurvedische selfcare hacks om je levensstijl meer ontspannen te maken. Denk aan dagelijkse (kleine) rituelen en routines zoals het schrapen van je tong en meebewegen met de seizoenen. Vooral de zomer kan een seizoen zijn waarin hitte interne stress veroorzaakt. Voedingsmiddelen die je bij stress (en een pitta onbalans) beter kunt vermijden zijn alle zure, zoute en pittige voedingsmiddelen. Voorbeelden zijn tomaten, yoghurt, chips etc. Ook koffie en alcohol verhogen stress.
Leer meer over Ayurveda, rituelen en bewust eten in Summer Reset
5. Neem je verwachtingen onder de loep en bestudeer je hang naar perfectionisme. Ayurveda linkt hoge verwachtingen, drang om te controleren en perfectionisme aan Pitta. Pitta bestaat uit de elementen water en vuur. Vuur is een meer mannelijke waarde, de energie van de zon en water een vrouwelijke, de energie van de maan. Om Pitta in balans te brengen adviseert Ayurveda om rituelen en routines specifiek te koppelen aan zon-of maanenergie. De reden hiervoor is dat stress de balans tussen mannelijke en vrouwelijke energie in ons lichaam verstoort. Oftewel: ons interne ritme verliest haar wijsheid. Hierdoor raakt onze vrouwelijke cyclus in de war raken, ervaren we moeite met slapen of vinden we het nog lastiger onze to-do- list los te laten en gewoon te genieten. Misschien herken je dit wel in je seksleven: je wilt wel ontspannen, maar in je hoofd blijft die op te stapelen was on top of mind waardoor je je niet kunt overgeven aan het liefdesspel.
Stress, grenzen en zelfliefde
Een gebrek aan zelfliefde kan er voor zorgen dat je structureel meer hooi op je vork neemt dan je aan kunt, moeite hebt met grenzen aangeven en nee zeggen. Ook kun je het idee hebben dat je altijd hard moet werken en een gebrek aan support voelen. Je kunt je vast voorstellen dat deze overtuigingen stress geven. In het audio fragment van morgen hoor je meer over zelfliefde.
